معماری دستکند گونه خاصی از معماری است که در آن هیچ مصالحی برای تولید فضا استفاده نمیشود و برخلاف اصول معماری متعارف مسائل ایستایی در این نوع معماری چندان مورد بحث نیست.
دستکند
معماری دستکند را میتوان به نوعی تولید فضا از طریق ایجاد فضاهای منفی در بستر کوه
و سنگ دانست که از ترکیب فضاهای پر و خالی متولد میشود و به نوعی پاسخگویی
به نیازهای اقلیمی بشر است.
در معماری دستکند، فضاهای دلخواه با برداشتن توده صخرهای با روش خراشیدن، کندن و کاستن از بستر
اصلی به وجود میآید، بنابراین فضای مورد نظر به اشکال متفاوت میتواند ایجاد شود.
این شاهکار معماری به گونههای متفاوتی در نقاط مختلف ایران زمین قابل مشاهده هستند.
ایجاد مجموعه آثار معماری دستکند به عوامل متعددی از جمله شرایط اقلیمی و جغرافیایی، دفاعی و امنیتی، ماندگاری و جاودانگی، دینی و مذهبی بستگی دارد که در بستری از شرایط فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی به وجود آمده است. همچنین معماری دستکند را به لحاظ شکل ظاهری (وضعیت قرارگیری)، فرم داخلی (نوع پوشش) فضاها و نوع کاربری (آیینی تدفینی، اقامتی سکونتگاهی و مخفیگاهی پناهگاهی) میتوان به صورتهای مختلف تقسیمبندی نمود.
دستکند های استان همدان:
تصویری از دستکند سامن
شهر زیرزمینی سامن جنوب غربی شهرستان ملایر و در شهر سامن واقع شدهاست.
بازدید از دستکندهای شگفت انگیز همدان
برنامه ریزی بازدید از شاهکارهای معماری دستکند استان همدان
قطعا شما نیز تمایل دارید، در سفر به همدان از این شاهکارهای معماری هم دیدن کنید.
به منظور کسب اطلاع از آدرس های دقیق، زمان و سایر جزئیات جهت بازدید از دستکند های همدان این سایت را به خاطر داشته باشید و این قسمت را بررسی کنید
مقالات ویژه
با توجه به مطالعات محدودی که در زمینه معماری دستکند انجام گرفته، نگارندگان در پایگاه وب دستکند -اچ، سعی بر آن دارند تا ضمن ارائه چیستی این نوع معماری بومی، به فلسفه و عوامل شکل گیری و گونهشناسی این نوع معماری در استان همدان بپردازند تا با ارایه مستندات و اطلاعات بیشتر زمینه مطالعاتی و شناخت این شاهکار معماری با پیشینه چند صد ساله در استان همدان را برای محققان در این حوزه مطالعاتی به وجود آورد.
زیر بستر این تپه مجموعهای از فضاهای معماری وجود داردکه به صورت دستکند در بستری از سنگهای موسوم به شیست ایجاد شده و بسیار گسترده میباشد.
نتایج بررسی ها، مطالعات و کاوشهای باستانشناسی دو مجموعه از سال 1386 تاکنون در بیش از ده مقاله ISI، علمی- پژوهشی و همایشی منتشر شده است
این مجموعه در شهر کوچک سامن از توابع شهرستان ملایر و در جنوب استان همدان قرار گرفته و از مرکز استان حدود 100 کیلومتر فاصله دارد و در سال 1384 بطور اتفاقی بر اثر اقدامات عمرانی کشف شد
پایگاه ملی دستکندهای استان همدان
کلیه اطلاعات این پایگاه تحت نظر میراث فرهنگی استان همدان بر اساس فعالیتهای میدانی شامل بازدیدهای میدانی است که از مجموعه آثار معماری دستکند در نقاط مختلف استان همدان به عمل آمده، همچنین مطالعات کتابخانهای در راستای این موضوع نیز مکمل فعالیتهای میدانی بوده است.
معاون گردشگری ادارهکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایعدستی استان همدان:
معماری دستکند یکی از نمونههای بارز نبوغ بشری در تعامل و تقابل با طبیعت است با استفاده از مواهب طبیعی و بدون استفاده از مواد و مصالح نیازمندیهای خودشون رو تامین نمودن استان همدان به واسطه تعداد زیادی مجموعه دستکند زیرزمینی از موقعیت ویژهای در کشور برخوردار است. در سال ۱۳۹۵ پس از انجام کاوشهای دامنهدار در دو مجموعه شاخص دستکند زیر زمینی سامن و دسکتند زیر زمینی ارزان فود این موجموعه ها به پایگاه ملی تبدیل شدند و از آن تاریخ اقدامات پژوهشی، مرمت، ساماندهی و معرفی مجموعه ها با یک مدیریت واحد انجام میشود.
در مجموعه سامن و ارزان فود طی سالهای گذشته کاوش های دامنهداری انجام شده و نتایج آن اطلاعات بسیار ارزشمندی از دورههای تاریخی پدید آورندگان مجموعه ها و کاربری های مجموعه ها بدست آمده است که می تواند برای کاوش در دیگر مجموعه های دسکتند در استان و کشور مورد استفاده قرار بگیرد. اما هنوز مطالعات تمام نشده و نیاز است که به صورت مستمرکار پژوهشی به خصوص استفاده از علوم میان رشته ای انجام شود که ما بتوانیم مطالعاتمان را تکمیل کنیم.
جناب آقای علی خاکسار
استان همدان بدلیل شرایط اقلیمی و آب و هوایی از دیرباز مورد توجه اقوام و گروهها بوده و در جای جای استان آثار و بقایای تمدنی مربوط به ادوار پیش از تاریخی، تاریخی و اسلامی را در قالب تپه ها، محوطه ها، یادمانها و آثار تاریخی متعدد و متنوع میتوان مشاهده نمود.
یکی از این ویژگیها وجود تعداد زیادی مجموعه معماری دستکند در شهرستانهای ملایر، همدان و دیگر شهرستانها میباشد.
بدلیل ارزش و اهمیت این آثار و اقدامات پژوهشی دامنه داری که قریب دو دهه در این مجموعهها صورت گرفته است، بمنظور مدیریت یکپارچه اقدامات پژوهشی و مطالعاتی و انجام مرمت و حفاظت مستمر، در سال ۱۳۹۶ پایگاه دستکندهای استان همدان با محوریت مجموعه معماری دستکند زیرزمینی سامن در شهرستان ملایر و مجموعه معماری دستکند ارزانفود در شهرستان همدان ایجاد گردید.
درادامه توضیحاتی درمورد هر مجموعه ارائه میگردد.
مهمترین دستکندهای همدان
با کشف شهر زیرزمینی دستکند صالح آباد، به عنوان سومین شهر زیرزمینی و چهارمین دستکند کاوش شده در استان همدان، نشان می دهد اینگونه سبک زندگی، از دیرباز در پایتخت تاریخ و تمدن ایران زمین طرفداران فراوانی داشته است.
